Kwiaty zachwycaj? ró?norodno?ci? barw i zapachów. Warto jednak zwróci? uwag?, ?e wiele kwiatów, oprócz walorów dekoracyjnych, ma równie? w?a?ciwo?ci lecznicze i piel?gnacyjne. Ju? w Staro?ytno?ci korzystano z nich dla poprawy zdrowia i urody i do dzi? mo?emy us?ysze? wiele przekazów ludowych na ten temat. Warto zatem u?ywa? ich przy tworzeniu domowych, kwiatowych kosmetyków.
Sk?d bra? kwiaty?
Dla wi?kszo?ci ludzi pierwszym, bardzo s?usznym skojarzeniem, gdy mowa o kwiatach, jest kwiecista ??ka. Mo?emy tam znale?? wiele ro?lin, które warto wykorzysta? do piel?gnacji urody. Decyduj?c si? na zbiór ?wie?ych ro?lin nale?y jednak pami?ta? o kilku wa?nych kwestiach. Przede wszystkim, najpierw sprawd?cie jakie s? zasady zbioru kwiatów dziko rosn?cych – kiedy mo?na je zbiera?, jaka jest technika zbioru, ile mo?na zebra? aby nie zniszczy? naturalnego zbiorowiska itp. Nale?y równie? wzi?? pod uwag?, jakie s? zasady ochrony przyrody, a zw?aszcza czy ro?liny, które zbieramy nie s? pod ca?kowit? lub cz??ciow? ochron?. Pami?tajcie tak?e, aby zbiera? surowiec zielarski z dala od miast i upewni? si?, ?e nie jest ska?ony ?adnymi zanieczyszczeniami (np. pestycydami z pobliskiego pola). Je?li zamierzacie suszy? w?asnor?cznie zebrane kwiaty, koniecznie sprawd?cie jak powinno si? to robi? w przypadku danego gatunku i jakie s? zasady przechowywania danej ro?liny. Najwa?niejsze, aby zio?a, których u?ywamy do tworzenia domowych kosmetyków by?y ca?kowicie bezpieczne.
Mo?ecie zaopatrzy? si? równie? w suszone kwiaty, które nie ust?puj? ?wie?ym je?li chodzi o dobroczynne w?a?ciwo?ci. Z ?atwo?ci? kupicie je w sklepach zielarskich, zarówno stacjonarnych jak i internetowych. Wiele z nich jest dost?pnych nawet w sklepach spo?ywczych, jak na przyk?ad nieoceniony rumianek.
Tajemnicze sk?adniki
Czytaj?c o zio?ach, olejach czy innych naturalnych sk?adnikach kosmetyków na pewno zetkn?li?cie si? z enigmatycznie brzmi?cymi nazwami, które niewiele wyja?nia?y. Warto jednak wiedzie?, co one znacz?. Na tej podstawie mo?emy okre?li? w?a?ciwo?ci danej substancji, a dzi?ki temu dopasowa? sk?adniki domowych kosmetyków do swoich potrzeb. Dlatego w?a?nie zaczn? od wyja?nienia w skrócie kilku wa?nych poj??, które si? pó?niej pojawi?.
Antocyjany s? niczym innym, jak ro?linnymi barwnikami. Daj? one barw? od czerwonej (przy kwa?nym odczynie), poprzez ró?ow? i fioletow? a? po niebiesk? (przy odczynie zasadowym). Wyst?puj? w kwiatach, owocach, li?ciach i p?dach, pozyskuje si? je np. z owoców bzu czarnego, borówki czy kwiatów b?awatka. S? równie? przeciwutleniaczami i dzia?aj? przeciwzapalnie. Uszczelniaj? ?ciany naczy? krwiono?nych, poprawiaj? kr??enie krwi oraz delikatnie chroni? przed promieniowaniem UV.
Flawonoidy równie? s? naturalnymi barwnikami, dla odmiany daj?c kolor ?ó?ty. Maj? bardzo ró?norodne dzia?anie. Uszczelniaj? ?ciany naczy? krwiono?nych, pomagaj? w zwalczaniu cellulitu, a tak?e neutralizuj? wolne rodniki (czyli spowalniaj? proces starzenia si? skóry) i chroni? przed promieniowaniem UV. Ponadto, maj? dzia?anie przeciwgrzybicze i przeciwalergiczne.
Garbniki to bezazotowe substancje ro?linne o dzia?aniu ?ci?gaj?cym (uszczelniaj? naczynia krwiono?ne), przeciwbakteryjnym i przeciwkrwotocznym. Podobnie jak flawonoidy, neutralizuj? one wolne rodniki. Gromadz? si? g?ównie w korze, k??czach, korzeniach i li?ciach niektórych ro?lin. Hamuj? wydzielanie potu i ?oju, w zwi?zku z czym polecane s? do piel?gnacji cery t?ustej i w?osów przet?uszczaj?cych si?.
Karoteny i karotenoidy to pomara?czowe lub ?ó?te barwniki. Niszcz? wolne rodniki, ?agodz? stany zapalne, nadaj? skórze odpowiedni koloryt, oraz chroni? przed promieniowaniem UV.
Kumaryny chroni? skór? przed promieniowaniem UV i uszczelniaj? ?cianki naczy? krwiono?nych.
Kwasy organiczne to substancje pomagaj?ce z?uszcza? warstw? rogow? naskórka, dlatego stosuje si? je w peelingach. Ponadto, rozja?niaj? skór? i dzia?aj? przeciwzmarszczkowo.
Saponiny s? z?o?onymi chemicznie zwi?zkami, które najpro?ciej mówi?c powoduj? tworzenie si? piany. Ich nazwa pochodzi od ?aci?skiego s?owa sapo, które oznacza myd?o. Niektóre z nich uszczelniaj? ?ciany naczy? krwiono?nych, u?atwiaj? wnikanie innych substancji w g??b skóry i dzia?aj? oczyszczaj?co.
Sk?adniki mineralne s? to zwi?zki nieorganiczne, które bior? udzia? w procesach zachodz?cych w organizmie i wchodz? w sk?ad tkanek. Wyró?niamy mikrosk?adniki (m.in. cynk, mied?, ?elazo) oraz makrosk?adniki (m.in. azot, fosfor, chlor, sód, potas, wap?, magnez siarka, tlen czy wodór). Ich niedobór mo?e powodowa? problemy zdrowotne.
?luzy s? w?glowodanami, które w wi?kszych ilo?ciach wyst?puj? w nasionach, owocach, k??czach i korzeniach niektórych ro?lin. W po??czeniu z wod? tworz? ?ele. Maj? w?a?ciwo?ci os?aniaj?ce, zmi?kczaj?ce i przeciwzapalne.
Witaminy s? to substancje absolutnie niezb?dne do prawid?owego funkcjonowania organizmu. Nasze cia?a nie potrafi? same ich wytwarza?, dlatego nale?y je dostarcza? z zewn?trz. Ich nazwa pochodzi od ?aci?skiego s?owa vita oznaczaj?cego ?ycie. Witaminy s? niezb?dne do prawid?owego przebiegu procesów biochemicznych. Ich d?ugotrwa?y brak lub niedobór powoduje awitaminoz?. Dzielimy je na rozpuszczalne w wodzie (C, B1-B12, PP i H) oraz rozpuszczalne w t?uszczach (A,D,E,F i K). Prowitaminy to substancje, które organizm potrafi przekszta?ci? w witaminy.
?ywice s? sta?ymi substancjami nierozpuszczalnymi w wodzie. Mog? wykazywa? dzia?anie antyseptyczne, ?ci?gaj?ce i uspokajaj?ce.
Rumianek pospolity
Rumianek jest jednym z najbardziej popularnych i ?atwo dost?pnych kwiatów, powszechnie u?ywanych w celach leczniczych i kosmetycznych. Powinny si? z nim zaprzyja?ni? zw?aszcza osoby posiadaj?ce cer? wra?liw? i delikatn?. Surowcem zielarskim s? w?a?ciwie nie kwiaty, lecz tzw. koszyczki. Ro?lina ta wyst?puje w Europie, Azji, Ameryce pó?nocnej i Australii. W Polsce ro?nie dziko na ??kach, polach i przydro?ach. Cz?sto napar z rumianku pije si? zamiast herbaty. Znany jest przede wszystkim ze swych koj?cych w?a?ciwo?ci.
Rumianek pospolity zawiera flawonoidy, garbniki, ?luz, karotenoidy, kwasy organiczne i sole mineralne. Znany by? ju? w Staro?ytno?ci i w celach leczniczych wykorzystywany mi?dzy innymi przez s?ynnego Hipokratesa. Ma dzia?anie przeciwzapalne i odka?aj?ce, dlatego ok?ady z rumianku stosuje si? na trudno goj?ce si? rany, stany zapalne skóry, ale tak?e oparzenia i odmro?enia. ?agodzi on podra?nienia, a tak?e uspokaja.
Je?li chodzi o praktyczne zastosowanie kosmetyczne, rumianek jest bardzo wszechstronny. Jako dodatek do k?pieli dzia?a ?agodz?co, dezynfekuj?co, odpr??aj?co i regeneruj?co. Ponadto k?piel z rumiankiem i sol? dobrze dzia?a na obrzmienie nóg. Mo?emy doda? go równie? do zio?owej maseczki do twarzy, zw?aszcza je?li mamy cer? wra?liw?, co zmi?kczy skór? i delikatnie j? wybieli. Rumianek sprawdzi si? tak?e w piel?gnacji w?osów, przede wszystkim suchych, wypadaj?cych i z ?upie?em. ?agodzi on podra?nienia skóry g?owy, sprawia ?e w?osy staj? si? l?ni?ce i rozja?nia je, dlatego zazwyczaj stosuje si? go do w?osów blond.
Nale?y pami?ta?, ?e rumianku nie powinno si? u?ywa? w czasie ci??y (pobudza on skurcze macicy).
Dzika ró?a
Dzika ró?a, inaczej zwana poln?, obok g?ogu, maliny, truskawki czy jarz?biny, nale?y do rodziny ró?owatych. Kwitnie ró?owo-bia?ymi kwiatami, a spotka? j? mo?na na skraju lasów, w zaro?lach i przy drogach. Wyst?puje nie tylko w Polsce, ale tak?e w ca?ej Europie oraz Ameryce pó?nocnej i Meksyku. Stosuje si? j? w celach leczniczych i kosmetycznych, jako surowca zielarskiego u?ywaj?c kwiatów, owoców i li?ci. Ro?lina ta jest wykorzystywana tak?e do zdobienia ogrodów i w celach kulinarnych – z p?atków kwiatów przygotowuje si? konfitury, a z owoców d?emy, soki i syropy. Mo?na przyrz?dza? z niej równie? smaczny napar do picia.
W Staro?ytno?ci stworzenie kwiatu ró?y przypisywano bogini mi?o?ci Afrodycie. Uwa?a si?, ?e krzewy te prawdopodobnie ros?y w Babilonie w wisz?cych ogrodach królowej Semiramidy, b?d?cych jednym z siedmiu cudów ?wiata. Równie? przez Staro?ytnych Rzymian by?a u?ywana jako ro?lina ozdobna i lecznicza.
Dzika ró?a zawiera prowitamin? A, witaminy C, B, E, K, garbniki, karotenoidy, kwasy organiczne, olejek eteryczny, flawonoidy i sole mineralne (zw?aszcza ?elazo). Dzia?a ?ci?gaj?co, przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo, przeciwzapalnie i wzmacnia naczynia krwiono?ne, przez co idealnie nadaje si? do piel?gnacji cery naczynkowej. Ponadto ma równie? dzia?anie antydepresyjne. Stosuje si? j? w stanach zapalnych skóry oraz na trudno goj?ce si? rany i oparzenia.
Olej z nasion dzikiej ró?y doskonale nadaje si? do piel?gnacji cery dojrza?ej i mo?e by? warto?ciowym sk?adnikiem od?ywczego serum do twarzy. Stosuje si? go równie? do piel?gnacji cery wra?liwej. Dodany do kremów daje efekt zmi?kczaj?cy, oczyszczaj?cy, regeneruj?cy i od?ywczy dzi?ki du?ej zawarto?ci witamin. Olej ten sprawdzi si? tak?e w piel?gnacji zniszczonych w?osów. Dzika ró?a dzia?a oczyszczaj?co i nasennie, dlatego jest ?wietnym dodatkiem do wieczornych k?pieli. Ze wzgl?du na dzia?anie ?agodz?ce i wyg?adzaj?ce b?dzie cennym sk?adnikiem domowego toniku do twarzy.
Nagietek lekarski
Nagietek jest bardzo cenn? ro?lin?. Od dawien dawna przypisywano si? mu nadzwyczajne w?a?ciwo?ci i pleciono z niego wianki ?wi?cone. W Staro?ytno?ci Arabowie i Hindusi u?ywali go jako lekarstwa. Badania potwierdzaj?, ?e substancje zawarte w koszyczkach nagietka wykazuj? dzia?anie antynowotworowe. Ro?lina ta pochodzi z rejonu Morza ?ródziemnego, ale uprawia si? j? w wi?kszo?ci krajów Europy, w tym w Polsce. Ma praktyczne zastosowanie lecznicze, kosmetyczne, kulinarne (jako zamiennik szafranu) oraz jako ro?lina ozdobna.
Nagietek lekarski zawiera saponiny, ?ywice, flawonoidy, ?luz, kumaryny, karotenoidy, kwasy organiczne, sole mineralne oraz witaminy (C oraz witaminy z grupy B). Dzia?a przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie. Przyspiesza proces regeneracji skóry, a co za tym idzie – gojenie si? ran, tak?e oparze? i odmro?e?. Dzi?ki zawarto?ci saponin i ?luzu wykazuje dzia?anie nawil?aj?ce, dlatego ?wietnie nadaje si? do piel?gnacji suchej skóry. Polecany jest równie? do cery wra?liwej i zniszczonej. Nagietek ponadto dzia?a od?ywczo, oraz chroni skór? przed dzia?aniem promieni s?onecznych (karotenoidy). Wykazuje równie? w?a?ciwo?ci odpr??aj?ce.
Kwiat lipy drobnolistnej
Lipa uwa?ana by?a przez S?owian za magiczne drzewo. W Zielone ?wi?tki jej ga??zkami przystrajano budynki i p?oty aby ochroni? si? przed dzia?aniem z?a. Ju? wtedy wykorzystywano tak?e jej w?a?ciwo?ci lecznicze. Uwa?a si?, ?e lipa ma zdolno?? regenerowania si? witalnych cz?owieka. Drzewo to wyst?puje w ca?ej Europie.
Kwiaty lipy zawieraj? flawonoidy, ?luz, kwasy organiczne, garbniki oraz sole mineralne. Dzia?aj? na skór? oczyszczaj?co i zmi?kczaj?co, dlatego s? idealnym dodatkiem do k?pieli, która ponadto da efekt odpr??aj?cy. Polecane s? zw?aszcza do cery wra?liwej i alergicznej, ale nadaj? si? równie? na ró?nego rodzaju podra?nienia skóry. Napar z kwiatów lipy u?ywany do p?ukania w?osów wzmacnia je i zapobiega wypadaniu, a dodatkowo nada im po?ysku, g?adko?ci i mi?kko?ci.
Koniczyna ??kowa
Koniczyna to powszechnie wyst?puj?ca ro?lina, któr? równie? z powodzeniem mo?na wykorzysta? podczas domowego spa. Obie odmiany – czerwona i bia?a – maj? podobne w?a?ciwo?ci. Mo?na j? spotka? zarówno w Europie, jak i w Azji, Ameryce pó?nocnej i pó?nocnej cz??ci Afryki.
Koniczyna zawiera flawonoidy, antocyjany, kumaryny, karotenoidy, witaminy B, C, E i K, oraz mikro i makroelementy (m.in. potas, wap?, ?elazo i cynk). Kwiaty te dzia?aj? przeciwzapalnie, wzmacniaj?co i odka?aj?co. Wzmacniaj? równie? naczynia krwiono?ne i przyspieszaj? gojenie si? ran. P?ukanki z dodatkiem tej ro?liny zapobiegaj? wypadaniu w?osów, a k?piele maj? dzia?anie ?agodz?ce i s? polecane przy ró?nego rodzaju schorzeniach skóry.
Stokrotka pospolita
Stokrotka to niewielki, mi?y dla oka i absolutnie wyj?tkowy kwiat. Symbolizuje czysto?? i niewinno?? i podobno pojawia si? w mitologii nordyckiej. Pochodzi ona z terenów Europy i Azji Mniejszej.
Stokrotki zawieraj? ?luz, saponiny, flawonoidy, kwasy organiczne, ?ywice i sk?adniki mineralne. Maj? w?a?ciwo?ci ?ci?gaj?ce, przeciwzapalne i tonizuj?ce. Dzia?aj? równie? uszczelniaj?co na ?ciany naczy? krwiono?nych, przez co sprawdz? si? w piel?gnacji wra?liwej cery naczynkowej. Dzi?ki zawarto?ci ?luzu i saponin oczyszczaj? i nawil?aj? skór?. U?ywa si? ich do k?pieli tonizuj?cych i regeneruj?cych.
Jeszcze jednym bardzo cennym kwiatem, którego warto u?ywa? do tworzenia w?asnych kosmetyków jest lawenda, która zosta?a ju? opisana w osobnym wpisie po?wi?conym tylko tej ro?linie.
Domowe receptury
Kwiatowa k?piel
B?dziesz potrzebowa?:
– ok. 100 g. ?wie?ych kwiatów lub 50 g. suszonych
– 2l. wody
Wrzu? kwiaty do garnka i zalej zimn? wod?. Gotuj na ma?ym ogniu ok. 10 min. Nast?pnie przeced? i powsta?y odwar wlej do wanny z gor?c? wod?.
Wybór kwiatów do k?pieli dostosuj do rodzaju swojej skóry i nastroju. Je?eli masz wyj?tkowo wra?liw? skór?, najlepszy b?dzie rumianek lub koniczyna, dzi?ki którym uzyskasz k?piel ?agodz?c? i odpr??aj?c?. Podobny efekt uzyskasz dodaj?c do wanny lawend?. K?piel z p?atkami ró?y zadzia?a antydepresyjnie i dodatkowo od?ywi skór? i wzmocni ?cianki naczy? krwiono?nych. Nagietek i stokrotka pozwol? Ci na przygotowanie k?pieli regeneracyjnej i nawil?aj?cej, lipa natomiast oczy?ci i nawil?y skór? dzia?aj?c przy tym relaksacyjnie.
Kwiatowa maseczka do twarzy
B?dziesz potrzebowa?:
– 2 ?y?ek suszonych, zmielonych kwiatów (jednego rodzaju lub mieszanki)
– 2 ?y?ek mielonych p?atków owsianych
Wymieszaj kwiaty z p?atkami owsianymi i prze?ó? do szczelnego pojemnika. Podana ilo?? wystarczy na wykonanie kilku maseczek. Mo?esz przygotowa? od razu wi?cej i w takiej formie przechowywa? mieszank? nawet kilka tygodni, pod warunkiem ?e nie dostanie si? do niej wilgo?. Je?li wolisz, mo?esz równie? przygotowywa? j? na bie??co, mieszaj?c p?atki owsiane z kwiatami w proporcji 1:1. Aby przygotowa? maseczk?, 1 – 2 ?y?eczki suchego proszku zalej odrobin? wrz?tku i wymieszaj dok?adnie a? do uzyskania odpowiedniej konsystencji. Nast?pnie na?ó? na oczyszczon? twarz i pozostaw do wyschni?cia (ok. 15 – 20 min.). Na koniec dok?adnie sp?ucz letni? wod? – naj?atwiej jest to zrobi? pod bie??c? wod? pod prysznicem. Polecam robi? tak? maseczk? min. raz w tygodniu.
Do przygotowania maseczki wybierz kwiaty odpowiednie do swojej cery. Je?li jeste? posiadaczk? cery wyj?tkowo wra?liwej, zastosuj rumianek, kwiaty nagietka lub lawend?. Cera sucha najbardziej ucieszy si? z zabiegu z zastosowaniem nagietka, lipy lub stokrotki. Cer? ze sk?onno?ciami do p?kaj?cych naczy? krwiono?nych najlepiej piel?gnowa? natomiast przy pomocy p?atków ró?y, koniczyny lub stokrotki.
Kwiatów z powodzeniem mo?emy u?ywa? tak?e do przygotowania w?asnego toniku do twarzy, p?ukanki do w?osów, saszetek lub soli do k?pieli, maceratów, a nawet kremów i balsamów.
Wykaz ?róde?:
Koz?owski Jan Andrzej, Wielgosz Teresa, Nawrot Joanna, Nowak Gerard, Dawid-Pa? Renata, Kuczy?ski Sebastian, „Zielarnia – jak czerpa? ze skarbów natury”, wyd. Publicat
Molski Marcin, „Nowoczesna kosmetologia”, Wydawnictwo naukowe PWN SA, Warszawa 2015
Solakiewicz Krystyna, „Praktyczna encyklopedia zió?”, Wydawca O-press, 2011
Górnicka Jadwiga, „Apteka Natury”, wyd. AWM, Warszawa 1994
Heidböhmer Ellen, „Zdrowa cera wed?ug ?w. Hildegardy. Jak zadba? o pi?kn? i zdrow? skór?”, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 2015